Aleteia logoAleteia logoAleteia
piątek 29/03/2024 |
Aleteia logo
Duchowość
separateurCreated with Sketch.

Uważał się za niegodnego kapłaństwa, choć nazywano go „harfą Ducha Świętego”. Efrem Syryjczyk [cytaty]

Saint Ephrem

Public Domain

Łukasz Kobeszko - 09.06.21

Oto niezwykłe życie skromnego diakona i mnicha: świętego czczonego przez Kościół katolicki, prawosławny, Kościoły orientalne i anglikanów. Na „deser” proponujemy wam 12 głębokich cytatów z jego pism.

Był jednym z najbardziej płodnych twórców piśmiennictwa wczesnochrześcijańskiego, a bezkompromisową wiarę łączył z wielką pokorą i miłością bliźniego. Opatrzność nie poskąpiła mu również wielkiego talentu i wyczucia artystycznego. 9 czerwca Kościół wspomina św. Efrema Syryjczyka.

Efrem Syryjczyk

Żył w IV w. na Bliskim Wschodzie, a czczony jest zarówno przez Kościół katolicki, prawosławny, jak również Kościoły orientalne tradycji przedchalcedońskiej i anglikanów. Już w pierwszych wiekach jeszcze niepodzielonego Kościoła pisma i poematy tego skromnego diakona i mnicha, napisane oryginalnie w jego ojczystym języku syriackim, przetłumaczono na grekę, łacinę, ormiański i gruziński.

Papież Benedykt XV ogłosił go doktorem Kościoła, a słowiański Wschód nadał mu tytuł преподо́бный (prepodobnyj) przeznaczony dla świętych mnichów.

Wyrzucony z domu

Przyszedł na świat w Mezopotamii. Jak zazwyczaj bywa w przypadku świętych z epoki Kościoła pierwotnego, nie dysponujemy wieloma ścisłymi informacjami dotyczącymi najwcześniejszego etapu życia św. Efrema (syr. Ap̄rêm).

Urodził się w mieszanej, pogańsko-chrześcijańskiej rodzinie. Chrześcijanką była jego matka i najprawdopodobniej była zmuszona praktykować wiarę w ukryciu, gdyż jej mąż był wysoko postawionym kapłanem pogańskim.

Możliwe, że to rozdarcie i obawa przed presją społeczną powodowały konflikty rodzinne. Legenda głosi, że z powodu sympatii do wiary matki, ojciec wyrzucił młodego syna z rodzinnego domu w miejscowości Nissibis. Młody chłopak związał się więc już całkowicie ze środowiskiem chrześcijańskim.

Nie czuł się godny, by zostać kapłanem

Początkowo miał zamieszkać w domu miejscowego biskupa Jakuba, jednego z ojców pierwszego soboru powszechnego w Nicei w 325 r., i późniejszego świętego. Na progu dojrzałości miał według ówczesnych zwyczajów przyjąć chrzest, jak również święcenia w stopniu diakonatu.

Co ciekawe, Efrem nigdy nie został wyświęcony na prezbitera, pomimo faktu, że wielokrotnie mu to proponowano. Powodem tego była niezwykła pokora diakona. Uważał on po prostu, że jako grzesznik i człowiek niedoskonały nie jest godzien przyjąć tak znaczącej funkcji.

Istotnie, w wielu tekstach autorstwa świętego – jak chociażby w znanej i odmawianej na Wschodzie modlitwie wielkopostnej – bardzo często przewijają się motywy skromności, pokory i nieosądzania innych ludzi.

Mnich, kaznodzieja i apologeta

Dowodem na to, iż Efrem był daleki od pogoni za wysokimi stanowiskami kościelnymi (z poziomem swojej wiedzy i znajomością teologii mógł w ówczesnych czasach bez problemów zostać nie tylko duchownym, ale także biskupem) pozostaje również fakt, iż święty dzielił swoje życie pomiędzy rodzinną diecezję w Mezopotamii, a życie ascetyczne i pustelnicze.

Regularnie, kilka miesięcy w roku pozostawał w odosobnieniu, modląc się i poszcząc. Pozostałą część roku spędzał posługując jako diakon, głosząc kazania i katechezy oraz pisząc.

Tryb życia Efrema nie uległ zmianom, gdy po zajęciu rodzinnego miasta przez Persów musiał emigrować do Edessy (dzisiejsza Şanlıurfa w południowo-wschodniej Turcji). W tym mieście, będącym w czasach wczesnego Kościoła centrum syryjskiego chrześcijaństwa, jeszcze bardziej rozwinął działalnością homiletyczną i katechetyczną. Prowadził również chór w miejscowej parafii katedralnej.

Zmarł w opinii świętości

W ostatnich dekadach życia odbył wiele podróży po krajach basenu Morza Śródziemnego, gdzie spotkał wielu ówczesnych wielkich świętych: w Kapadocji św. Bazylego Wielkiego, a w Egipcie św. Atanazego.

Efrem zmarł w opinii świętości w 373 r., a jego grób stał się od razu miejscem pielgrzymek i licznych cudów. Obecnie częściej występuje w ikonografii wschodniej niż zachodniej, najczęściej w stroju mnicha lub diakona, z piórem i zwojem zapisanego pergaminu. Jest również czczony jako patron Asturii w Hiszpanii.

Płodny twórca

Spuścizna literacka skromnego diakona i mnicha zachowała się w bardzo dobrym stanie do dzisiaj i jest jedną z najobszerniejszych w dziejach. Jej dokładnej katalogizacji i olbrzymiej pracy translatorskiej w 6 tomach dokonał żyjący i działający w XVII w. maronicki duchowny Józef Szymon Assemani, zatrudniony w Bibliotece Watykańskiej.

Efrem pisał nie tylko traktaty teologiczne, ale również obszerne dzieła apologetyczne, polemizujące z popularnymi za jego życia herezjami manichejskimi oraz negowaniem wiary w zmartwychwstanie. Pisał również natchnione poematy, teksty liturgiczne, hymny i krótkie, popularne po dziś dzień modlitwy. Oto garść z nich:

12 głębokich cytatów św. Efrema Syryjczyka:

Źródło cytatów: Tworienija, Izd. Otd. Mosk. Patr., Moskwa 1993, reprint, t. I, s. 5, Monastyczna LG tom II, ss. 580, 1202, tom III s. 1404, A. Schmemann, Wielki Post, Białystok 1990.

Tags:
cytatyświętośćzakon
Top 10
Zobacz więcej
Newsletter
Aleteia codziennie w Twojej skrzynce e-mail